Köpeklerde Kreatinin Değeri ve Yorumlanması

Köpeklerde kreatinin değeri oldukça önemlidir ve köpeğimizin sağlığı hakkında bizlere bilgi verir. Kreatinin, başta böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi olmak üzere köpeğimizin sağlığını değerlendirmek açısından önemli bir parametredir. Kreatinin, vücudun normal metabolizma sırasında ürettiği bir maddedir. Kısaca kreatinin, kas metabolizmasının bir yan ürünü olarak ortaya çıkar. Sonrasında ise böbrekler tarafından kandan süzülerek idrar ile atılır. Bu nedenle böbrek fonksiyonlarının ne kadar iyi çalıştığını anlamak için önemli bir göstergedir.

Köpeklerde Kreatinin Metabolizması

Kreatin, kaslarda enerji sağlamak amacıyla kreatin fosfat formunda vücutta depolanır. Kreatin fosfat, ATP üretiminde kullanılır ve kullanıldıktan sonra ise kreatinin açığa çıkar. Kreatinin, kas hücrelerinden kan dolaşımına geçer ve daha sonra böbrekler tarafından süzülerek idrar ile dışarı atılır. Kreatininin üretimi kas kütlesi ve yapılan egzersizlere bağlı olduğundan, kas kütlesi büyük veya sık egzersiz yapan köpeklerde kreatinin düzeyleri daha yüksek olabilir.

Kaslarda ATP üretimi sonucunda ortaya çıkan kreatinin maddesinin neredeyse tamamı böbreklerin filtreleme işlemi yoluyla vücuttan atılır. Dolayısıyla kreatinin değeri, böbrek filtreleme işlemlerinin ne kadar iyi çalıştığının çok önemli bir göstergesidir. Böbreklerin etkili bir şekilde filtreleme yeteneğini herhangi bir nedenden dolayı bozulduğunda kandaki kreatinin seviyesinde de değişiklikler olacaktır.

Köpeklerde Kreatinin Ölçüm Yöntemleri

Köpeklerde kreatinin düzeyi, kan biyokimya testi veya kan kimya paneli olarak bilinen kan testinin önemli bir parçasıdır. Bu nedenle genellikle rutin sağlık kontrolleri veya sağlıklı evcil hayvanlarda ameliyat öncesi tarama sırasında değerlendirilir. Bunun yanında özellikle böbrekleri ilgilendiren anormallikleri tespit etmek için ölçülmesi ve değerlendirilmesi önemlidir. Köpeklerde kreatinin düzeylerini ölçmek için kullanılan başlıca yöntemler şunlardır.

• Serum Kreatinin Testi: Köpekten kan örneği alınarak kan serumundaki kreatinin konsantrasyonu özel cihazlar ile ölçülür.
• İdrar Kreatinin Testi: Bu yöntemde ise idrar örneği alınarak kreatinin konsantrasyonu ölçülür.
• Kreatinin Klirensi: Bu aslında böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılan bir testtir. Hem kan hem de 24 saatlik idrar örnekleri kullanılarak böbreklerin kreatinin temizleme kapasitesi hesaplanır. Bu yöntem glomerüler filtrasyon hızını (GFR) değerlendirmek için kullanılmaktadır.

Köpeklerde kreatinin düzeyindeki değişiklikler genellikle böbrek hastalıkları ile ilişkilendirilse de, birçok başka faktör de kreatinin düzeyini etkileyebilmektedir.

Köpeklerde serum kreatinin değeri 1,4 mg/dl‘nin altında olmalıdır.

Köpeklerde Yüksek Kreatinin Seviyesi

Kandaki (yani plazma veya serumdaki) kreatinin konsantrasyonu esas olarak renal eliminasyonla ilişkili olarak yorumlanır. Böbrek fonksiyonu çeşitli nedenler ile azaldığında veya bozulduğunda, genellikle üre konsantrasyonunun artmasıyla birlikte kan kreatinin konsantrasyonunda bir artış ortaya çıkar. Aslında yüksek kreatinin seviyeleri, böbreklerin kandan yeterli miktarda kreatinini filtreleyemediğini ve atık maddelerin kanda birikmeye başladığını gösterir. Buna neden olabilecek faktörler ve hastalıklar ise aşağıdaki gibidir.

• Akut Böbrek Yetmezliği : Ani ve ciddi böbrek fonksiyon kaybına neden olur. Kandaki kreatinin seviyesinde de bir artış gözlemlenir. Akut böbrek yetmezliğinin belirtileri ise aşağıdaki gibidir.
  • Aniden ortaya çıkan iştahsızlık
  • Kusma
  • Şiddetli halsizlik
  • İdrar yapmanın azalması veya hiç idrar yapamama
• Kronik Böbrek Yetmezliği : Zamanla yavaşça ilerleyen ve genellikle kalıcı olan böbrek fonksiyon kaybına verilen isimdir. Kronik böbrek yetmezliği durumunda da kreatinin seviyesinde bir artış gözlemlenir. Kronik böbrek yetmezliğinin belirtileri ise aşağıdaki gibidir.
  • Aşırı su içme (polidipsi)
  • Aşırı idrar yapma (poliüri)
  • Kilo kaybı
  • İştahsızlık
  • Kusma
  • Halsizlik
• Dehidrasyon : Yetersiz sıvı alımı veya aşırı sıvı kaybı nedeniyle vücuttaki sıvı miktarının azalması olarak tanımlanabilir. Özellikle şiddetli ve uzun süreli dehidrasyon durumunda böbrek fonksiyonlarının bozulması kaçınılmazdır. Dolayısıyla kreatinin seviyesinde bir artış gözlenir.
• Enfeksiyonlar: Başta böbrek enfeksiyonları olmak üzere özellikle üriner sistem enfeksiyonları kreatinin seviyesini etkilemektedir.
• Toksinler ve İlaçlar: Bazı ilaçlar ve toksinler böbreklere zarar vererek dolaylı yoldan kreatinin seviyesinin yükselmesine sebebiyet verebilmektedir.

Köpeklerde Düşük Kreatinin Seviyesi

Köpeklerde düşük kreatinin seviyesi genellikle ciddi bir klinik endişe oluşturmaz. Bunun yanında, kas kütlesi azalmış yaşlı köpeklerde veya çeşitli kronik hastalıklardan dolayı kas kaybı yaşayan köpeklerde düşük kreatinin seviyeleri görülebilir.

Köpeklerde Kreatinin Düzeyini Etkileyen Faktörler

Çeşitli faktörler köpeklerde kreatinin düzeyini etkileyebilmektedir. Özellikle kreatinin seviyesi ile ilgili değerlendirme yaparken bunu dikkate almak gerekir. Köpeklerde kreatinin seviyesini etkileyen başlıca faktörler ise şunlardır.

• Kas Kütlesi : Daha büyük ve kaslı köpeklerde kreatinin seviyeleri doğal olarak daha yüksek olacaktır.
• Yaş : Yavru köpeklerde 1 yaşına kadar büyüme esnasında kan kreatinin miktarı artar. Yaşlı köpeklerde ise kas kütlesi azalabilir, bu da kreatinin seviyelerinde düşüşe neden olabilir.
• Cins : Bazı köpek ırkları doğal olarak daha yüksek veya daha düşük kreatinin seviyelerine sahip olabilir. Bu genellikle kas kütlesi ile alakalıdır.
• Beslenme ve Hidrasyon : Dehidrasyon kreatinin seviyelerini artırabilir. Çünkü böbrekler yeterince sıvı alamadığında atık maddeleri yeterince temizleyemez.
• Fiziksel Aktivite: Yoğun fiziksel aktivite kreatinin seviyelerini geçici olarak artırabilir. Kreatinin maddesinin kaslardaki enerji üretimi ile alakalı olduğunu söylemiştik.

Tanı ve Tedavi

Köpeklerde kusma, iştahsızlık, kilo kaybı, ağız yarası, ağız kokusu, aşırı idrara çıkma, az idrar yapma veya idrar yapamama, ishal, halsizlik, idrarda kan gibi belirtiler görüldüğünde diğer kan parametreleri ile beraber kreatinin seviyesine bakmakta da fayda vardır. Kan biyokimya testlerinde kreatinin değerinin normal değerlerin dışına çıkmış olması ile tanı konur.

Tedavi altta yatan nedenlere bağlı olarak değişir.

• Sıvı Tedavisi : Dehidrasyonu düzeltmek ve böbreklerin işlevini desteklemek için intravenöz sıvı tedavisi en önemli noktalardan birisidir.
• Beslenme ve Diyet Yönetimi : Böbrek hastalıklarına özel diyetler böbrek fonksiyonlarını destekleyebilir. Özellikle böbrek problemleri açısından riskli köpeklerde uygun mama kullanılmalıdır.
• İlaçlar : Çeşitli böbrek hastalıklarını tedavi etmek için farklı ilaçlar kullanılabilir.
• Diyaliz : Ağır böbrek yetmezliği vakalarında ise diyaliz gerekebilir.

Köpeklerde kreatinin düzeylerinin düzenli olarak izlenmesi, böbrek sağlığının korunması ve böbrek hastalıklarının erken teşhisi açısından önemlidir. Bu nedenle veteriner hekim kontrolü ve önerileri doğrultusunda hareket etmekte fayda vardır.

Sıkça Sorulan Sorular