Koyunlarda Karkas Oranı ve Karkas Hesaplama

Koyunlarda karkas oranı, performansı değerlendirmek için oldukça önemli olan kriterlerden birisidir. Kısaca söylemek gerekirse; kesimden sonra deri, ayaklar, baş, iç organlar ve kan çıktıktan sonra kalan bölüm karkas olarak değerlendirilir. Karkas kasları (yani et), yağ dokuyu ve kemikleri içerir. Bir koyun veya kuzudan beklenen değerlendirilebilir ürün miktarını hesaplamak için karkas oranı oldukça önemlidir. Hem koyun yetiştiriciliği yapanlar için hem de kurban bayramı gibi belirli dönemlerde koyun, kuzu, koç kesenler için bu oranlar anlam ifade eder.

Koyunlarda karkas oranı değerlendirilirken ilk olarak sıcak karkas dediğimiz kesimden hemen sonraki (deri, baş, ayaklar, iç organlar ayrıldıktan sonra) karkas oranı dikkate alınır. Karkas ciddi oranda su içerdiği için soğudukça ve bekledikçe karkas oranı bir miktar daha düşecektir.

Koyunlarda Karkas Oranı Nasıl Hesaplanır?

Karkas oranı, bir hayvanın kesildikten sonra elde edilen karkas ağırlığının, canlı ağırlığına oranını ifade eder. Karkas oranı genellikle yüzde olarak ifade edilir ve aşağıdaki formül ile hesaplanır.

Karkas Oranı = ( Karkas Ağırlığı / Canlı Ağırlık ) x 100

Bunu bir örnekle açıklamamız daha anlaşılır olacaktır. Örnek olarak 50 kg ağırlığındaki bir koyundan kesildikten sonra 26 kg karkas elde edildiğiniz varsayalım.

Karkas Oranı = ( 26 / 50 ) x 100 yani %52’dir.

Koyunlarda karkas oranını etkileyen çok fazla faktör vardır. Öncelikli olarak sayabileceğimiz faktörler koyunun ırkı, yaşı, cinsiyet (koyun veya koç olması), kırkım durumu, beslenme ve bakım faktörleridir.

Koyunlarda Karkas Oranını Etkileyen Faktörler

Koyunlarda karkas oranını etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar arasında ırk, genetik faktörler, bakım ve besleme koşulları ile kesim yaşı öncelikli olarak karşımıza çıkan ve önemli faktörlerdir.

1. Irk ve Genetik Faktörler: Koyunlarda karkas oranı, genetik olarak belirlenen özelliklerden birisidir. Yani bazı koyun ırkları, diğerlerine göre daha yüksek karkas oranına sahiptir. Özellikle etçi ırklar dediğimiz koyun ırklarında karkas oranı daha yüksektir.
2. Beslenme: Koyunların beslenme ve diyet programı, karkas oranını etkileyen önemli bir faktördür. Kaliteli ve uygun yemlerin kullanılması karkas oranını artıracağı gibi tam tersi yetersiz beslenme ve yanlış besleme karkas oranında azalmaya neden olur.
3. Yaş: Koyunların yaşları, karkas oranını direk olarak etkileyen bir faktördür. Genç koyunların karkas oranı genellikle daha yüksektir. Bunda vücuttaki yağ oranının daha az olması bunun sebebi sayılabilir.
4. Cinsiyet: Özellikle bazı koyun ırklarında, erkek koyunların yani koçların dişilere göre daha yüksek karkas oranına sahip olduğu bilinmektedir. Ancak, bu durum koyun ırkına ve diğer faktörlere göre değişiklik gösterebilir.
5. Yağlanma Düzeyi: Koyunların yağlanma düzeyi de karkas oranını etkiler. Fazla yağlanmış hayvanlar, karkas oranının düşük olmasına neden olabilir. Bu aslında ırk ve beslenme ile alakalı bir durumdur.
6. Stres ve Refah Durumu: Koyunların stres düzeyleri ve refah durumu, karkas oranını etkileyebilir. Stresli veya kötü koşullarda yetiştirilen koyunlar, düşük karkas oranına sahip olabilirler.
7. Sağlık Durumu: Sağlık durumu koyunlarda karkas oranını etkileyen bir diğer faktördür. Sağlıklı koyunlarda karkas oranı genellikle daha iyi düzeyde olmaktadır.

Karkas oranı hesaplanırken kesimden hemen sonraki sıcak karkas dediğimiz dönemde bu oranın hesaplandığını söylemiştik. Karkas yüksek oranda su içermektedir. Bu nedenle bekledikçe yani soğudukça ağırlığının bir kısmını daha kaybetmesi muhtemeldir. Karkas ilk 24 saat içerisinde ağırlığının yaklaşık %2 ile %5’ini daha kaybetmektedir.

Karkas elde edildikten sonra yapılan kesim türüne göre çeşitli oranlarda ticari ürün ortaya çıkmaktadır. Karkas soğutma aşamasında ve imalat sırasında su kaybı, kemik çıkarma, kesme fireleri gibi nedenler ile ağırlığının bir kısmını daha kaybedecektir. Buna karkas kesme verimi denilmektedir. Kemiksiz olarak elde edilen ticari et oranı %43 ile %50 arasında, kemikli şekilde elde edilen ticari ürünlerde ise bu ora %65 ile %75 arasındadır.

• Bir karkas kas doku (yani et), kemik ve yağlardan oluşmaktadır.
• Deri, ayaklar, kan, iç organlar ve baş karkas olarak değerlendirilmez.
• Sıcak karkas ağırlığı, kesimden hemen sonra ve soğutmadan önceki karkas ağırlığıdır.
• Bir koyun ve kuzu karkasının %70 ila 75’i sudan oluşur. Bu suyun büyük kısmı kaslarda yani ettedir.
• Karkas soğuyup bekledikçe ağırlığının bir kısmını daha kaybeder. Sadece ilk 24 saat içinde bir karkas, başlangıç ​​ağırlığının %2 ila %5’ini kaybedebilir.

Sıkça Sorulan Sorular