Jersey Sığırı ve Jersey Sütü Özellikleri

Jersey sığırı, özellikle süt verimi amacıyla yetiştirilen önemli sütçü sığır ırklarından birisidir. Bu türün en önemli özelliği aslında sütündeki yağ ve protein oranıdır. Oldukça yüksek bir yağ oranına sahip olan sütü bu ırkı değerli kılmaktadır. Tabi ki bunun yanında süt verimi de iyi seviyededir. Bu özellikler ırkı holstein ırkından sonra dünyadaki en büyük sütçü ırk yapmıştır. Jersey sığırı ilk olarak 1700’lü yıllarda ayrı bir ırk olarak değerlendirilmeye başlandı. Fakat özellikle son 20 yıl içerisinde dünyaya yayılmaya başladı. Ülkemizde de özellikle son yıllarda bilinen ve sütü değerli görülen bir ırk olmuştur.

Adından da anlaşılacağı gibi bu ırk ilk olarak Britanya Kanalında yer alan Jersey Adası’nda yetiştirildi. Adada 300 yılı aşkın süredir yetiştirilmekte olup, adanın izole yapısı nedeniyle ırk saf olarak kalmıştır. Ayrıca ada yasaları gereği dışarıdan başka sığır getirmenin yasaklanması, ırkın saflığını korumuş ve belirgin özelliklerinin gelişmesine olanak tanımıştır. Tüm bunların yanında uzunca bir süre bu ırkın ada dışına çıkarılması da yasaktı. Günümüzde Danimarka, Fransa, Yeni Zelanda ve Amerika Birleşik Devletleri gibi sığır yetiştiriciliğinde önde gelen ülkelerde ve ülkemizde özellikle Karadeniz Bölgesinde yaygın olarak bulunmaktadır.

Jersey Sığırı Özellikleri

Jersey sığırı, diğer birçok süt sığırı ırklarına göre daha küçük yapılıdır. Rengine baktığımızda çoğunlukla açık kahverengidir. Ancak krem renginden koyu kahverengiye kadar değişen tonlar da görülebilmektedir. Başı küçük, ince ve zarif bir yapıdadır. Gözleri büyük ve parlaktır, bu da onlara farklı ve sevimli bir görünüm kazandırır. Bazılarında siyah veya beyaz renkte lekeler karşımıza çıkabilir. Yetişkin dişiler genellikle 350-500 kg aralığında, erkekler ise 600-800 kg arasındadır. Jersey sığırı genellikle boynuzsuzdur. Fakat bazı sığırlarda boynuz olduğu da görülmüştür.

Jersey sığırını asıl değerli kılan özellikleri süt verimliliği ve sütün kalitesidir. Ortalama bir Jersey ineği bir laktasyon döneminde 5.000 ila 8.000 litre (Bkz. Süt Verimi En Yüksek 5 İnek Irkı) arasında süt verebilir. Günlük süt verimi ise 20 ile 30 litre arasında değişmektedir. Jersey sütü, yüksek yağ ve protein oranına sahiptir. Yapılan bilimsel çalışmalarda ortalama yağ oranı %4.84, ortalama protein oranı ise %3.95 olarak tespit edilmiştir. Bu, Jersey sütünü tereyağı ve peynir üretimi için oldukça ideal kılar. Diğer önemli bir özelliği ise jersey sığırları erken yaşta üreme olgunluğuna ulaşır ve uzun süre yüksek verimlilikle süt üretmeye devam eder.

Jersey Sığırı Sütünün Özellikleri

Jersey sığırının süt verimini ve sütün özelliklerini etkileyen birçok faktör vardır. Genetik özellikler, bakım ve besleme koşulları, çevresel faktörler ve yaş süt verimi ve sütün özellikleri üzerine direk olarak etkilidir. Bunun yanında yapılan bazı bilimsel çalışmalardan elde ettiğimiz bilgiler doğrultusunda bazı rakamlar karşımıza çıkmıştır.

• Jersey ineklerinin laktasyon dönemi süt verimleri 5.000 ile 8.000 litre arasında değişmektedir. Bu da günlük 20 ile 30 litre arasında bir süt verimini ifade eder.
• Jersey sütünün yağ oranı oldukça yüksektir. Yapılan çalışmalarda ortalama %4.84 olarak bir rakam ortaya çıkmıştır. Fakat süt yağ oranı %6’ya kadar çıkabilmektedir. Bu da bu sütü özellikle kaymak, tereyağı ve peynir üretiminde değerli ve lezzetli kılar.
• Jersey sütü, protein içeriği açısından da diğer birçok süt sığırı ırklarından daha üstündür. Yapılan araştırmalarda ortalama protein oranı %3.95 olarak tespit edilmiştir. Süt proteinleri, kazein ve peynir altı suyu proteinlerinden oluşur ve bu proteinlerin yüksekliği, jersey sütünü peynir yapımı için ideal hale getirir.
• Jersey sığırı sütü, laktoz oranı bakımından da zengin bir süttür. Laktoz, süt şekeri olarak bilinir ve sütün tatlılığını sağlar. Jersey ineği sütünde ortalama laktoz oranı %4.8 civarındadır.
• Jersey sütü, zengin mineral ve vitamin içeriğine sahiptir. İçeriğinde kalsiyum, fosfor, magnezyum ve potasyum gibi mineraller yüksek oranda bulunur. Bunun yanında, A vitamini, B2 vitamini ve B12 vitamini açısından da zengin bir yapıya sahiptir.
• Jersey sütünde kuru madde oranı %14’ün üzerindedir. Yüksek kuru madde içeriği sütün daha yoğun ve besleyici olmasını sağlar.
• Jersey sütünde pH değeri genellikle 6.5-6.7 arasında değişmektedir. Yani süt hafif asidiktir. Bu hafif asidik yapı sütün bozulmasını geciktirir ve süt ürünlerinin raf ömrünü uzatır.

Özetlemek gerekirse jersey sığırlarının sütü, yüksek yağ ve protein oranları, zengin mineral ve vitamin içeriği ile besleyici, yoğun ve lezzetli bir süttür. Peynir, kaymak ve tereyağı üretimi için ideal olan bu süt, aynı zamanda günlük beslenmede de önemli bir rol oynar. Jersey sütünün bu üstün özellikleri onu tercih sebebi yapmaktadır. Günümüzde şarküterilerinin kapılarında “Jersey sütü bulunur!” ifadelerini yaygın olarak görmeye başladık.

Jersey Irkının Avantajları

Jersey sığırının en büyük avantajı süt verimi ve sütünün özellikleri gibi görülse de başka avantajlara da sahiptir. Öncelikli olarak yem dönüşüm oranları gayet iyi seviyededir. Yani yemlerini diğer birçok ırktan daha verimli bir şekilde süte dönüştürürler. Bu daha ekonomik bir üretim sağlar. Bu ırk, zor çevre şartlarına karşı dayanıklıdır ve farklı iklim özelliklerine iyi uyum sağlar. Sığır yetiştiriciliğinin önemli sorunlarından olan güç doğum vakaları bu ırkta nadir olarak görülür. Kolay doğum yaparlar. Küçük yapıları alanda daha fazla sığır beslenmesine olanak sağlar.

Jersey Irkının Dezavantajları

Maalesef her ırk gibi Jersey ırkının da bazı dezavantajları bulunmaktadır. Jersey sığırları, et üretimi için ideal değildir. Tabi ki doğan erkek buzağılar süt verimi için kullanılamayacağından et verimi amacıyla kullanılacaktır. Ancak et kalitesi ve verimi, diğer ırklara göre daha düşüktür. Özellikle yüksek süt verimliliğine sahip olanlar sığırlar, metabolizma hastalıklarına karşı duyarlıdır.

Jersey Sığırının Bakımı ve Beslenmesi

Sadece sığır değil herhangi bir canlının sağlığını koruyabilmek ve verimi üst seviyeye çıkarabilmek için bakım ve besleme koşulları oldukça önemlidir. Bakım ve besleme koşulları ile çevresel şartlar sığırın sağlığını direk olarak etkilediği gibi verim özelliklerini de ciddi anlamda etkileyebilmektedir. Bu nedenle sağlıklı, sürdürülebilir ve ekonomik bir üretim yapabilmek adına bakım ve besleme koşulları optimum düzeyde tutulmalıdır.

• Genel olarak jersey sığırlarının beslenmesinde yüksek kaliteli yemler ve yeterli miktarda taze ot, kuru ot ve silaj kullanılmalıdır. Süt verimini üst seviyeye çıkarabilmek adına döneme göre uygun bir rasyon hazırlanmalıdır.
• Jersey sığırlarının bakıldığı alanlar kuru, temiz ve havadar olmalıdır. Aksi takdirde birçok bakteriyel ve viral hastalığa açık olacak, verimi düşecektir.
• Son olarak önemli ve aşısı olan hastalıklara karşı düzenli bir aşılama programı belirlenmeli ve aşılar düzenli olarak yaptırılmalıdır. Bunun için Tarım ve Orman Müdürlükleri gerekli yardımı sağlamaktadır. Ayrıca veteriner hekimlerden destek alabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular