Evde Kirpi Bakımı ve Beslenmesi

Evde kirpi bakımı, birçok kişiye ilginç gelen, dikkat ve özen gerektiren bir süreçtir. Genel olarak kirpiler geceleri aktiftir ve gündüzleri uyuyarak geçirirler. Bu nedenle sessiz, sakin bir ortam oluşturmak, ona uygun bir yaşam alanı oluşturmak çok önemlidir. Kirpilerin kafesleri geniş olmalı, rahatça hareket edebilecekleri alanlar onlara sunulmalıdır. Kafesin zemini yumuşak ve doğal malzemelerle kaplanmalı, düzenli olarak temizlenmelidir. Beslenme konusunda kirpiler protein ağırlıklı bir diyet tercih eder, bu nedenle böcekler ve özel kirpi mamaları iyi bir tercih olacaktır.

Ülkemizde çok popüler bir evcil hayvan olmasa da; kirpi Amerika ve birçok Avrupa ülkesinde yaygın olarak beslenen bir canlıdır. Tamamen farklı bir deneyim olan kirpi besleme, birçok kişinin ilgisini çeken bir hobidir. Ülkemizde de evcil olarak beslenen kirpi sayısı giderek artmakta ve önümüzdeki yıllarda bu sayının daha da artacağı düşünülmektedir. Bunun yanında bazen doğada çeşitli sebepler ile yaralanmış, hasta veya bakıma muhtaç kirpiler görmekteyiz ve bunları tekrar sağlığına kavuşturabilmek için bakıma almalıyız. Bu sebepler nedeniyle kirpilerin bakımı ve beslenmesi ile ilgili temel bilgilere sahip olmak ve uygun şekilde davranabilmek için bilgi sahibi olmakta fayda vardır.

Kirpiler, sırtları boyunca sivri ve dikene benzer tüylerle kaplı olan küçük gece memelileridir. Kirpiler, doğal yaşamlarında genellikle böcekler, solucanlar, salyangozlar gibi diğer küçük canlılar ile beslenirler. Kendilerini tehdit altında hissettiklerinde ve korktuklarında, vücutlarını top gibi yuvarlayarak sivri tüylerini dışa doğru yönlendirirler. Afrika cüce kirpisi, özellikle küçük boyutu ve sevimliliğinden dolayı evcil hayvan olarak beslenen en popüler kirpi türüdür.

Afrika Cüce Kirpisi

Evcil hayvan olarak en çok beslenen ve popüler olan küçük bir kirpi türüdür. Bakımlarının nispeten kolay olması, sosyal ve uysal olmaları bu canlıların tercih edilmesinin ana nedenleridir. Diğer kirpiler gibi bu türde özellikleri geceleri aktiftir. Gündüzleri uymayı tercih eder, geceleri ise yiyecek aramak ve keşif yapmak için uyanık ve aktiftir. Doğal ortamlarında genellikle böcekleri tercih etseler de, bazen meyve ve sebze tüketirler. Çoğunlukla yalnız yaşamayı tercih eden kirpiler ayrıca bölgelerini koruma eğilimindedir.

Yetişkin bir Afrika cüce kirpisi genellikle 20-30 cm uzunluğunda ve 300 ila 500 gram ağırlığındadır. Vücutlarının üst kısmı kısa ve sivri tüylerle kaplıdır. Buna genellikle dikende denilmektedir. Sırt kısmı yani sivri tüylerinin olduğu kısım beyaz, kahverengi, gri ve siyah ve bu renklerin tonlarında bir renge sahip olabilir. Karın kısmı ise yumuşak ve genellikle beyaz renktedir. Afrika cüce kirpisinin ortalama yaşam süresi 5-6 yıldır.

Kirpi Bakımı Nasıl Yapılır?

Kirpiler, yoğun olarak beslenen evcil hayvanlar olan kedi ve köpeklerden çok daha küçük olsalar da yine de uygun bakım koşullarına, doğru bir diyete, egzersize ve düzenli veteriner kontrolüne ihtiyaç duyarlar.

Evcil Kirpi İçin Kafes Seçimi

Kirpilerin çok büyük bir alana ihtiyacı yoktur, ancak geceleri aktiftir ve çok aktiflerdir. Bunun özellikle bilinmesi gerekir. Hamster ve tavşanlar için tasarlanmış olan kafesler aslında kirpiler içinde iyi bir seçim olacaktır. Kirpilerin çok küçük ayakları olduğunu unutmamak gerekir. Bu nedenle kafesin tabanı ızgara vs. olmamalı, düz plastik olmalıdır. Kafes içerisinde egzersiz çarkı, uyku kutusu, yemek ve su alanı olmalıdır. Yiyecek ve su için kullanılan kap ağır olmalıdır. Bazı kirpiler su şişesini tercih ederken bazıları ise kaseyi tercih eder. Oldukça aktif olan kirpiler için kafes içerisinde ayrıca çeşitli tüneller ve oyuncaklar olması da faydalı olacaktır.

Kirpiyi oturma odası ya da yatak odası gibi en çok vakit geçirdiğiniz bir alana yerleştirmekte fayda vardır. Çünkü kirpiler sosyal canlılardır ve sizinle vakit geçirmeyi severler. Kafesleri doğrudan güneş ışığı altında veya cereyanlı bir alanda olmamalıdır. Kirpiler için ideal bakım sıcaklığı 21 ile 29 °C arasıdır. Nem oranı ise %40’ın altında olmalıdır. 

Kirpilerde Tuvalet Eğitimi

Kirpiler, temiz alanlara sahip olmayı sevseler de onlara tuvalet eğitimi verebilmek çok mümkün değildir. Bu nedenle kafesin alt tarafına parçalanmış kağıt veya peçete parçaları koymak gerekir. Bu, temizliği kolaylaştırır. Belirli aralıklar ile bu kağıt veya peçete parçaları tamamen atılır, kafesin altı uygun şekilde temizlenir ve dezenfekte edilir. Sonrasında ise tekrar temiz kağıt veya peçete parçası serilir. Özellikle büyük kafeslerde kafesin bir köşesini ya da alacağınız özel tuvalet kabını bu amaçla kullanabilirsiniz. Evcil kirpilerde tuvalet sorununu en uygun bu şekilde çözebilirsiniz.

Kirpiler Nasıl Beslenir? Kirpi Ne Yer?

Doğal ortamlarında kirpiler böcekler, bitki materyalleri, meyve, sebze, salyangoz, solucan ve ara sıra yavru memelilerden oluşan çeşitli bir beslenmeden hoşlanırlar. Evcilleştirilmiş olan ve evde bakılan kirpiler için en ideal beslenme özel olarak hazırlanmış olan pelet şeklindeki kirpi mamalarıdır. Eğer bulunduğunuz bölgede hazır kirpi yemleri veya maması yoksa uygun bir kedi mamasını da tercih edebilirsiniz. Kirpinizin ağırlığına ve aktivite düzeyine bağlı olarak günde 3-4 çay kaşığı kadar pelet yem yeterli olacaktır. Ayrıca kirpiler geceleri aktif oldukları için onları geceleri beslemek daha doğrudur. Su konusuna gelecek olursak temiz su her zaman bir su şişesinde veya sığ bir kapta bulunmalı ve her gün değiştirilmelidir.

Un kurtları, cırcır böcekleri, solucanlar ve balmumu kurtları bir ikram ve ödül olarak haftada 3 defaya kadar verilebilir. Yine haftada bir defa mısır, bezelye, havuç, elma ve muz gibi taze meyve ve sebzeler kirpiye verilebilir. Özellikle sebze verirken haşlandıktan sonra vermekte fayda vardır. Kirpiye vermekten kaçınmanız gereken besinler ise; marul, kereviz, avokado, fındık, süt ürünleri, çiğ etler ve çiğ yumurtadır. Kirpiniz veterineriniz tarafından aksi belirtilmediği sürece ilave vitamin veya takviyeye ihtiyaç duymaz.

Kirpi Sağlığı ve Hastalıkları

Sağlıklı bir kirpi genellikle görüntüsüyle kendisini belli eder. Yeme ve içmesinde sorun olmayan, sağlıklı tüylere ve parlak gözlere sahip, herhangi bir yarası olmayan, topallamayan, nefes alıp vermesinde sorun olmayan, burun veya ağız akıntısı olmayan, aktif olarak hareket eden kirpiler genellikle sağlıklıdır. Tam tersi durumlar ise bir sağlık sorununun habercisi olabilir. Kirpinizde ishal, iştahsızlık, halsizlik, titreme, yürüyüş bozukluğu, göz ve burun akıntısı gibi bir durum ile karşılaşırsanız mutlaka veteriner hekime başvurmanız gerekir.

Evcil kirpiler ile ilgili yapılan araştırmalarda, kirpilerin en çok kornea ülseri, diş hastalıkları, kardiyomiyopati, obezite, titrek kirpi sendromu, tümör ve kanser sorunlarına yakalandıkları görülmüştür. Genel olarak evcil kirpinizin ömrü ortalama olarak 5-6 yıl kadar olacaktır. Bu süreçte rutin olarak veteriner hekim kontrolüne gitmek ve sağlık sorunlarının erken tespiti kirpinizin sağlıklı ve uzun bir yaşam sürebilmesi için önemlidir.

Evcil Kirpiler ve Olası Problemler

Bir kirpiyi evcil hayvan olarak sahiplenmeye karar verdiğinizde karşınıza çıkabilecek bazı problemler vardır. Ayrıca sizin de evcil bir kirpi ile yaşam sürmeyi düşündüğünüzde bazı kaygılarınız olabilir. Bu tamamen doğaldır. Her türlü evcil hayvan sahiplenirken karşılaşabileceğiniz problemleri önceden bilmek ve buna göre karar verip hareket etmek her zaman en doğrusu olacaktır.

Öncelikli olarak kirpiler sert ve sivri tüylere ve daha genel bir ifade ile dikenlere sahip canlılardır. Bu dikenler kirpi doğru bir şekilde tutulmadığı takdirde cildinize hafif acı verebilir. Çok ciddi yaralanmalara sebep olmayacak olsa da; özellikle küçük çocukların ve yaşlıların olduğu ortamda kirpi varlığı sorun oluşturabilir.

Diğer bir olası problem ise ısırıklardır. Kirpiler ısırabilmesine rağmen minik dişlerinin size çok fazla acı vermesi pek olası değildir. Kirpi ısırığının şiddeti genellikle evcil hayvanınızın ne hissettiği ile bağlantılıdır. Kızgın bir kirpi, biraz acı veren bir ısırığa neden olabilir. Bunun yanında, hamster ve diğer kemirgenlerin öfkelendiklerinde veya korktuklarında gerçekten acı verici bir ısırık girişiminde bulunma olasılıkları çok daha yüksektir.

Şimdi de salmonella adını verdiğimiz bir bakteriden söz edelim. Aslında salmonella neredeyse tüm canlılarda bulunabilen bir bakteridir. Dolayısıyla kirpilerde de bulunabilir. Bu nedenle genel hijyene dikkat etmek gerekir. Özellikle doğal ortamda bulunmuş olan kirpilere dokunduktan sonra mutlaka eller sabun ile yıkanmalı, mümkünse dezenfekte edilmelidir. Evcil olarak bakılan kipriler içinse genel hijyen ve temizlik kurallarına her zaman dikkat etmek gerekir. Ayrıca kirpinizde salmonella olup olmadığının kontrolünü de yaptırabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular