Koyunlarda Ayak Çürüğü

Koyunlarda ayak çürüğü yaygın olarak gördüğümüz problemlerden birisidir. Bilimsel olarak enfeksiyöz pododermatit olarak adlandırılan bu sorun aynı zamanda toynak çürüğü , ayak yanığı veya toynak yanığı olarak ta bilinir. Bakterilerin neden olduğu bir hastalık olan koyunlarda ayak çürüğü bulaşıcıdır ve oldukça hızlı şekilde yayılır. Bu nedenle özellikle büyük sürülerde ciddi ekonomik kayıplara neden olabilmektedir. Tedavi edilmediği takdirde koyunlarda topallığa ve ayak yapısının bozulmasına sebep olur. Bu hastalık koyunlar için ciddi anlamda acı vericidir. Antibiyotikler ile tedavi edilebilen ayak çürüğü, tedavi edilmediği takdirde sürüdeki diğer koyunlara da hızlıca bulaşabilir.

Koyunlarda ayak çürüğünün bakteriyel bir hastalık olduğunu söylemiştik. Hastalığa neden olan etkenler Fusobacterium necrophorum ve Baceroides melaninogenicus adı verilen iki anaerobik bakteri türüdür. Anaerobik bakteriler oksijen olmadan hayatta kalabilen ve üreyebilen bakteri türleridir.

Koyunlarda Ayak Çürüğü Nedenleri

Enfeksiyöz pododermatit bakteriyel bir hastalıktır. Yani bu hastalığa neden olan asıl faktörler Fusobacterium necrophorum ve Baceroides melaninogenicus adını verdiğimiz bakteri türleridir. Fakat bu bakterilerin bulaşması, üreyip çoğalması ve enfeksiyon oluşturması için bazı hazırlayıcı faktörler ve nedenlerde söz konusudur. Bu bakteri türleri gibi anaerobik olan bakteriler oksijen olmayan ortamlarda yaşarlar, ürerler ve enfeksiyon oluştururlar. Bu önemli bir konudur. Çünkü çoğu zaman koyunların ayak parmakları arasında çamur veya benzeri bir durum söz konusudur. Bu da ortamın oksijensiz kalmasına, dolayısıyla bakterilerin kolaylıkla üreyip, çoğalmasına neden olur.

Bunun yanında koyunlarda ayak çürüğü başlamadan önceki süreçte çoğu zaman koyunun derisinde veya ayak parmakları arasında ilk enfeksiyonun oluşmasına katkı sağlayan bir yaralanma söz konusudur. Sürünüze daha önce bu hastalık bulaşmadıysa, koyunlarda tırnak çürüğüne en çok yaz aylarında rastlanır. Bunun nedeni sıcak ve nemli havanın koyunun ayak parmakları arasındaki derinin çatlamasına sebep olması ve bu sayede mevcut bakterilerin ayağa girmesidir. Koyunlarınızın ayak bölgesinin yaralanmasını önlemek, ayak çürümesini önlemenin en iyi yoludur.

Koyunlarda Ayak Çürüğü Belirtileri

Koyunlarda ayak çürüğü, genel görünümü, kötü kokusu ve hasta olan koyunun bariz topallığı nedeniyle kolaylıkla tespit edilebilir. Topallama genellikle ilk olarak karşımıza çıkan belirtidir. Topallama ile beraber koyun otlarken veya dururken bir veya etkilenen birden fazla bacağını yere basmak istemeyecek, havaya kaldıracaktır. Aynı zamanda normalde ayakta duracakları zaman ön ayakları üzerindeki baskıyı hafifletmek için diz çöktüğünü görebiliriz.

Koyunlarda etkilenen ayak incelendiğinde genellikle ayak parmakları arasında şişlik bariz olarak karşımıza çıkar. Aynı zamanda bu bölge ciddi anlamda ağrılıdır ve kırmızı bir renktedir. Tırnak bölgesinin enfekte kısmında çatlak gelişebilir. Aynı zamanda çatlaktan krem veya sarımsı renkli akıntı gelebilir. Bu bölgedeki koku koyunlarda ayak çürüğünün önemli belirtisidir ve koku ile bu sorun anlaşılabilir.

Koyunlarda Ayak Çürüğü Tedavisi

Özellikle topallık gibi bir belirti görüldüğünde bu koyunu ayırmak ve detaylı şekilde muayene etmek önemlidir. Hastalığın bulaşmasını engellemek adına riskli koyunları ayrı bir alanda tutmak önemlidir. Koyunu ayrı bir ortama aldıktan sonra genel olarak belirtileri ve lezyonları incelemek, akıntı ve koku durumunu kontrol etmek önemlidir ve hastalığın teşhis edilmesini sağlar. Tekrar hatırlatmakta fayda vardır. Enfekte bir koyun diğer koyunlarınızla birlikte kaldığında sürünüzün tamamı hızla enfekte olabilir. Bu nedenle ayrı bir alana almak ve karantina tedbirlerini uygulamak önemlidir.

Tedavide genellikle çinko sülfat, bakır sülfat ve antibiyotikler kullanılmaktadır. Özellikle büyük sürülerde hastalık yayılırsa tedavi ciddi ekonomik kayıplara neden olabilir. Bu nedenle hızlı bir şekilde etkilenen koyunları ayırmak ve uygun ürünler ile tedavi etmek gerekir.

Bakterilerin çiftliğinizin toprağında ve ortamında tutunma olasılığını artırırsınız bu hastalığın tekrar etmesine neden olacaktır. Bu nedenle hijyenik ve kuru bir ortam ile beraber genel biyogüvenlik tedbirleri önem arz etmektedir. Aksi takdirde ortadan kaldırılması neredeyse imkansız olan kronik bir soruna yol açabilir.

Tedavi sırasında ayağın temiz ve kuru tutulması önemlidir. Tedavide lokal olarak çinko sülfat ve bakır sülfat yaygın olarak tercih edilir. Aynı zamanda lokal antibiyotik uygulamaları da önemlidir. Tedavi sırasında ayak bölgesi ve tırnaklar ilk olarak temizlenmeli ve tedaviye uygun hale getirilmelidir. Son olarak semptomlar ortadan kalktıktan sonra birkaç gün daha tedaviye etmeye devam etmek gerekir. Bu ayak çürüğü enfeksiyonunun tekrarlamasını önleyecektir.

Koyunlarda ayak çürüğüne neden olan bakterilerin konakçının dışında ne kadar süre yaşayabileceğinin bilinmesi önemlidir. Enfekte ağılları ve meraları 7-10 gün süreyle kuru şekilde bırakırsanız bakteriler ölür ve enfeksiyon riski ortadan kalkar.

• Çiftliğinize gelen her ziyaretçinin, ahırınıza girmeden önce el ve ayakkabılarını dezenfekte etmesi önemlidir. İşletmeye girerken ayrı ayakkabı, çizme ve kıyafetlerin kullanılması daha iyi olacaktır.
• Sürüye yeni koyunlar ekleneceği zaman, ayrı bir bölümde bir süre karantina da tutulmalıdır. Bu sadece ayak çürüğü için değil, birçok bulaşıcı hastalığın yayılmasının önlenmesi için önemlidir.
• Koyunlarınızın ayaklarının yaralanmasını önlemek için ağıllarınızı, otlaklarınızı ve meralarınızı iyi durumda ve hijyenik tutmaya çalışmak gerekir.
• Koyunların tırnaklarının ara ara kontrol edilmesi ve tırnak bakımlarının yapılması hastalık riskini ciddi ölçüde azaltacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular