Tavuklarda Kırmızı Bit (Kırmızı Tavuk Akarı)
Tavuklarda kırmızı bit veya kırmızı tavuk akarı Dermanyssus gallinae adı verilen bir dış parazitin neden olduğu ve kümeslerde yaygın olarak karşımıza çıkan bir sorundur. Bu parazitler tavuk kümeslerinde ve tavuk kümeslerinin çevresinde gizlerler ve hızla çoğalarak tavukları enfekte edebilirler. Bu akarlar tavukların kanıyla beslenerek hayatta kalırlar ve çeşitli sağlıklı sorunlarına sebebiyet verirler. Aynı zamanda şiddetli durumlarda tavukların ölümüne de neden olabilmektedirler.
Çeşitli hayvan türlerini etkileyen çok sayıda dış parazit vardır. Fakat kümes hayvanlarını ve tavukları etkileyen dış parazit sayısı kısıtlıdır. Kırmızı tavuk biti veya bilimsel adı ile Dermanyssus gallinae bunlar arasında en önemli olanıdır. Tavuklar ile beraber bazı başka kanatlı türlerini de etkilemektedir. Kırmızı tavuk biti, kırmızı tavuk akarı, tavuk akarı, tünek akarı gibi çeşitli isimler ile bilinirler.
Konu İçeriği
Tavuklarda Kırmızı Bit (Tavuk Akarı)
Kırmızı bit hematofag veya kan emen bir ektoparazittir. Bu parazit tavukların üzerinde genellikle geceleri kalmaktadır. Gündüzleri ise kümes içerisinde veya çevresinde bulunan alanlara saklanmaktadır. Bu nedenden dolayı tavuklarınızın bu dış parazitten etkilenip etkilenmediğini görmek için, sürünüzü gece kontrol etmeniz gerekmektedir. Tavuklarda kırmızı bitlerin en aktif olduğu zamanlar havanın kararmasından sonraki 5. saat ile 11. saat arasıdır.
Havanın kararması ve tavukların kümes içerisinde tüneklere yerleşmesi ile beraber bu bitler ortaya çıkmaya başlar. Saklandıkları yerlerden çıkarak, tavukların olduğu bölgeye geçerler. Tavuğun bacağı boyunca bacaklardaki pulların bittiği ve tüylerin başladığı yere kadar sürünürler. Çoğunlukla bu bölgede kan emmeyi tercih ederler. Yani tavuğun pullu derisinin bittiği, diz ekleminin hemen üstündeki bölüm kırmızı akarların en yaygın olduğu bölümdür. Bunun yanında uyluk veya göğüs bölgesinde de bu bitleri görmeniz mümkündür. Kırmızı akar ile etkilenen tavuklarda ısırık izlerinden kaynaklanan kızarıklık veya akarların kendilerini görebilirsiniz.
Kırmızı bitler oldukça küçüktür ve kir gibi görünebilir. Bu nedenle kümeste, tavuklarda veya ekipmanlarda kir gibi görülen noktalara detaylı bakmanız ve incelemeniz gerekebilir. Tavuklarda kırmızı bit her zaman parlak kırmızı renkte değildir. Bunun yerine, kan emdikten sonra kırmızı olurlar. Bu dış parazitler çoğunlukla kümes içerisindeki çatlaklarda ve yarıklarda toplanırlar.
Kırmızı Tavuk Bitinin Yaşam Döngüsü
Bu tarz dış parazitler ile doğru şekilde mücadele edebilmek için yaşam döngülerini bilmek ve anlamak oldukça önemlidir. Yumurtanın çatlaması ile beraber kırmızı tavuk bitinin yaşam döngüsü başlamaktadır. Çatlayan yumurtadan çıkan canlı larva olarak adlandırılır ve bu dönemde en küçük boyutlara sahiptir. 1 ila 2 gün içinde larva evrim geçirir ve protonimf adını alır. Protonimf de aynı şekilde 1-2 gün içerisinde evrim geçirerek deutonimf adını alır. 2 ila 3 gün sonra, deutonimf son kez evrim geçirir ve artık yetişkin bir kanatlı kırmızı akarına dönüşür.
Protonimf, deutonimf ve yetişkin konak olan tavuğun kanıyla beslenir. Yetişkin olduktan sonraki 12 ila 24 saat içinde, dişi bir kanatlı kırmızı biti 4 ila 8’li gruplar halinde yumurtalar üretmeye başlar. Genel olarak konuşursak, bir dişi kırmızı bit yaşamı boyunca yaklaşık 30 yumurta bırakır ve yaklaşık 8 hafta boyunca üreme açısından aktif olabilir. Uygun koşullarda, bir yumurtanın bırakılması, birkaç kez evrim geçirmesi ve yumurta üreten bir yetişkin haline gelmesi arasındaki süre 1 hafta kadar kısa olabilir. Tavuk kırmızı akarları hayatta kalma konusunda oldukça başarılıdır ve beslenmeden 9 aya kadar çevrede yaşayabilirler.
Tavuklarda Kırmızı Bit Belirtileri
Bir sorunu ile karşılaşan tavuklar genel olarak iki şekilde etkilenecektir. Birincisi bu durum tavuklarda ciddi bir stres kaynağıdır ve strese neden olacaktır. Bu stresi; tüyler ile aşırı uğraşma, kaşınma, tüy yolma gibi şekillerde görebiliriz. Ayrıca stres sonucunda tavuklarda agresif davranışlar, birbirlerine saldırma, şiddetli tüy dökme, uyku düzeninde bozulma gibi durumlarda gözlenebilir. Kırmızı akar istilasının bir diğer belirtisi de tavuğun performansı ile alakalıdır. Tavuklar daha az kilo almaya başlar ve yumurta verimleri düşer. Bunun nedeni muhtemelen hem gündüz hem de gece normal davranışın bozulması ve stres durumudur.
Tavuklarda kırmızı bit, kan emerek beslenir ve beslendiği bölgelerde lokal lezyonlar görülür. Bu lezyonlar genellikle tahriş olmuş cilt ve küçük kabarcıklar şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Tavuklarda kırmızı bit sorununda karşımıza çıkan bir diğer önemli belirti ise anemidir. Hafiften şiddetliye kadar değişebilen ve hatta ölüme yol açabilen anemi karşımıza çıkar. Anemi, vücudun yeterli sağlıklı alyuvara sahip olmamasıdır ve bu da vücudun organlarına oksijen akışının azalmasına neden olur. Bu durum, yorgunluğa, cilt renginde değişikliklere, hızlı kalp atışına neden olabilir.
Tavuklarda bit sorununun bir diğer dezavantajı ise çok sayıda patojeni ve hastalık etkenini de taşıyarak ciddi risk oluşturmalıdır. Tavuk bitleri birçok farklı hastalık etkenini bir hayvandan diğerine veya bir kümesten diğerine taşıyabilir. Bunlar arasında en önemli olanı Salmonella enteritidis‘tir. Ayrıca, tavuk kırmızı akarı Lyme hastalığının etkeni olan Borrelia burgdorferi ve kuş gribi A virüsünü (Bkz. Kanatlı Hayvanlarda Avian İnfluenza (Kuş Gribi)) taşıyabilir.
İnsanlar, tavuklarını veya kümeslerini kontrol ederken bu bitler tarafından ısırılabilir. Eğer ısırılırsanız, cildiniz kızarabilir ve tahriş olabilir, muhtemelen kaşıntı da olabilir. İnsanlar ayrıca ısırıldığında tavuk kırmızı akarı tarafından taşınan patojen organizmalar tarafından da enfekte edilebilir. Bu organizmalar arasında Borrelia burgdorferi ve Bartonella bulunur.
Tavuklarınızda kırmızı bitlerin olup olmadığını görmek için kümes ortamınızı izlemeniz doğru olacaktır. Böylece tavukları tedavi etmek ve kümes temizliğine başlamak için erken hareket etmiş olursunuz. Bunu kontrol etmek amacıyla tavuklarınızı ve kümesinizi kontrol edebilirsiniz. Geceleri tavukları kontrol etmek daha mantıklı olacaktır. Yine tünekleri, yarık ve çatlakları kontrol ettiğinizde bu parazitler ile karşılaşma olasılığınız daha fazladır.
Tavuklarda Kırmızı Bit Tedavisi ve Önleme
Tavuklarda kırmızı bit tedavisine geçmeden önce önleyici bazı faaliyetlerden bahsetmek daha doğru olacaktır. Düzenli temizlik, kırmızı akarların saklandığı çatlakları ve yarıkları yok etmek önemlidir. Kümesin içini boyamak, akarların gün boyunca saklanmayı sevdiği çatlak ve yarıkların çoğunu örtmenin bir başka yoludur. Açık bir boya rengi seçerseniz, akarları görmek ve erken müdahale etmek daha kolay olur. Boyalı bir kümes içi, temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi çok daha kolay olacaktır. Ayrıca sürünüzden yabani kuşları ve kemirgenleri uzak tutmak gerekir. Çünkü kırmızı akarların kaynağı olabilirler.
Kırmızı bit enfestasyonlarını tedavi etmek ve kontrol altına almak çok kolay değildir. Çünkü bu küçük parazitler muhtemelen kümesteki birçok noktada saklanmıştır ve birçok farklı evrede bulunmaktadır. Bu nedenle tedavi planlanmalı ve bu plan dahilinde bir mücadele stratejisi belirlenmelidir. Tedavi stratejiniz entegre bir haşere yönetim planına benzemelidir. Stratejiniz, bulduğunuz tavuk bitinin sayısına bağlı olarak değişecektir. Çünkü bir zamanlar piyasada bulunan birçok akarisit ürün artık piyasada değildir. Bunlara karşı direnç gelişmiştir.
Tavuklarda kırmızı bit tedavisinde direk olarak canlıda kullanılabilecek şekilde tasarlanmış ürünleri kullanmak daha mantıklı olacaktır. Doğrudan tavukta kullanılmak üzere tasarlanmış ürünler için özellikle üst uyluklar ve kanatların altındaki bölgelere odaklanmak gerekir. Çünkü bu bölgelerde bu parazitler daha yaygındır. Tozlar ve sıvılar doğrudan cilde uygulanmalıdır. Tüylere püskürtmeyin, çünkü tedavi orada etkili olmayacaktır. Ürün tozsa, iyi havalandırılan bir alanda çalıştığınızdan ve maske taktığınızdan emin olun. Birçok ürünün etiketinde, ürünün bulunduğu yerde ne tür giysiler veya kişisel koruyucu ekipman kullanmanız gerektiğini belirten uyarılar bulunur. Lütfen tüm etiket talimatlarını okuduğunuzdan ve uyguladığınızdan emin olun.
Bunun yanında aynı ürünü veya uzman birisinin önerisi ile aldığınız bir başka ürünü kümesteki çatlaklara ve yarıklara daha doğrusu kırmızı bitlerin saklanabileceği her alana da uygulamanız gerekir. Aksi takdirde sadece canlıyı tedavi etmek çok kısa süreli bir çözüm sağlayacaktır ve kısa süre sonra sorun tekrarlanacaktır.
Tavuklarda Kırmızı Bit İlaçları
Piyasada çok fazla ilaç vardır. Bu ilaçların farklı şekillerde uygulanmaları söz konusu olsa da genellikle toz veya sprey şeklinde uygulanmaktadır. Burada ticari isim veya etken madde vermemiz çok doğru olmayacağı için bir veteriner hekime danışmanız ve uygun bir ilaç almanız en mantılısı olacaktır.
Bunun yanında tavuklarda kırmızı bit ile mücadele için bazı doğal yöntemler denenmiştir. Bunlardan birisi karanfil ve pamuk tohumu yağları ile hazırlanan solüsyonların uygulanmasıdır. Doğrudan tavuğun üzerine ve kümese uygulayabileceğiniz bu yöntem başarılı sonuçlar verebilmektedir. Özellikle kimyasal ürünlerden ve ilaçlardan kaçınmak isteyenler bu yöntemi deneyebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Kırmızı tavuk biti nasıl yok edilir?
Tavuklarda kırmızı bit mücadelesinde başarılı sonuç almak için hem canlılara yani tavuklara hem de çevreye uygulama yapmak gerekir. Piyasa da birçok bit ilacı bulunmaktadır.
Tavuk bitini ne yok eder?
Öncelikli olarak uygun bir ilaç ile tedavi sağlamalısınız. Sonrasında genel olarak hijyene ve dezenfeksiyona dikkat etmek gerekir. Aksi takdirde tekrarlama riski çok yüksektir.
Tavuk biti insana bulaşır mı?
Kırmızı tavuk biti direk olarak insana bulaşmaz, insan konak değildir. Fakat insanları ısırarak küçük lokal lezyonlara ve alerjilere neden olabilir.