Koyunlarda Gebelik Nasıl Anlaşılır?

Koyunlarda gebelik durumunun teşhis edilmesi ve doğru bir şekilde belirlenmesi gebe olan koyunun ayrı bir şekilde değerlendirilmesi ve beslenmesi açısından önemlidir. Ayrıca gebeliğin teşhisine yönelik prosedürler ve bunların kayıt altına alınması, kızgınlık göstermeyen koyunların tespitini de kolaylaştıracaktır. Koyunlarda gebelik teşhisi için gebelik dönemine göre çeşitli seçenekler vardır.

Koyunlarda gebeliğin son yarısında en çok kullanılan yöntem olan ultrason cihazı ile uygulanan tekniklerle gebelik tanısının %90 oranında doğrulukla yapıldığı rapor edilmiştir. Koyunlarda gebeliğin yaklaşık 80. gününden sonra radyografik teknikler ile gebelik tanısı ve fötal sayım mümkündür. Rektal karın palpasyonu daha ucuz bir yöntemdir ve gebeliğin 60. gününden sonra %90’dan fazla doğrulukla sonuç vermektedir. Saha koşullarında uygulanması ise daha kolaydır. Koyunlarda gebeliğin 40. gününden sonra yapılan vajinal biyopsi teknikleri %97, gebeliğin 20. gününden sonraki progesteron analizleri ise %90 doğruluk ile sonuç vermektedir. Koyunlarda gebeliğin 28. gününden sonra laparotomi yoluyla gebe uterusun doğrudan palpasyonu %95’in üzerinde bir oran ile doğru sonuç vermektedir.

Aslına bakarsanız koyunlarda gebelik durumunun belirlenmesi için farklı dönemlerde farklı yöntemler uygulanarak doğru sonuçlar almak mümkündür. Burada önemli olan bir planlama yapmak ve gebeliği neden dolayı teşhis etmek istediğinizi belirlemektir. Buna göre size en uygun gebelik belirleme yöntemini seçebilir ve uygulayabilirsiniz.

Koyunlarda Gebelik Teşhisi

Koyunlarda gebelik durumunun belirlenmesi için çeşitli yöntemler kullanılabilmektedir. En önemli olan konu gebeliğin dönemidir. Çünkü erken ve geç gebelik döneminde kullanılacak olan yöntemler farklılık gösterebilir. Bu nedenle tahmini çiftleşme veya tohumlama zamanının bilinmesi doğru yöntemin kullanılması açısından da önemlidir. Aynı zamanda özellikle büyük ve entansif haycancılık yapan işletmelerde tüm süreçlerin kayıt altına alınması verimlilik açısından değerlidir. Koyunlarda gebeliğin belirlenmesi amacı ile kullanılan başlıca yöntemler aşağıdaki gibidir.

Kan Testleri

Koyunlarda kan testleri ile gebeliğin belirlenmesi amacıyla başlıca 2 farklı yöntem uygulanmaktadır. Bunlardan birisi kan progesteron seviyesi diğeri ise gebeliğe özgü protein B (BioPRYN) tespitidir.

Progesteron seviyesi ile gebeliğin 18. gününden itibaren gebelik durumu tespit edilebilir. Fakat progesteron gebeliğe özgü bir hormon değildir. Bu nedenle anormal siklusa sahip veya kistik yumurtalıkları olan koyunlarda yanlış pozitif sonuçlar alınabilir. Bu nedenle bir uzman tarafından test gerçekleştirilmeli ve değerlendirilmelidir.

Gebeliğe özgü protein B ile gebelik teşhis edilmek isteniyorsa koyunların en az 30 günlük gebe olması gerekir. Testin genel doğruluk oranı ise yapılan çalışmalarda %97 olarak belirlenmiştir. Gebe olmayan koyunlarda %99 doğruluk ve gebe koyunlarda %95 doğruluk oranı vardır. Bu yöntem ile koyunun gebe olup olmadığı belirlenebilir, koyunun kaç kuzu taşıdığını bilinemez. Kan örnekleri alınarak, uygun ve bu testi yapan bir laboratuvara gönderilerek sonuç alınabilir.

Ultrason

Ultrason, ses dalgalarının kullanıldığı bir görüntüleme yöntemidir. Koyunlarda fetüslerin görüntülenmesi ve gebeliğin belirlenmesi için yaygın olarak kullanılır. Ultrason, insan kulağının duyamayacağı yüksek frekanstaki ses dalgalarını kullanarak çalışır. Koyunun gebeliğini belirlemek için kullanılan bu ses dalgaları ağrısızdır ve koyuna veya fetüse hiçbir zararlı etkisi yoktur. Kullanılan ultrason cihazına göre farklı tavsiyeler olsa da koyunların en az 40 günlük gebe olması gerektiği ve optimal sonuçların 60 ila 90 günlük gebelik arasında alındığı bilinmelidir. Uzman bir veteriner hekim tarafından yapılan ultrason muayenesi doğru sonuç verecek ve büyük ölçüde yavru sayısı da belirlenecektir.

Koyun gebe kaldığı anda koyunun rahmi sıvıyla dolmaya başlar. İçerisinde yavru barındıran rahmin ağırlığı giderek artar ve bağırsaklardan geçerek karın duvarının alt kısmına doğru çöker. Gebelik ilerledikçe yavru sıvıları rahmi ileriye ve hayvanın sağ tarafına doğru genişletmeye devam eder. Yaklaşık olarak 60. günde ultrasonik tekniklerle tespit edilebilecek kadar rahim sıvısı mevcuttur. 120 günden sonra fetus rahmi büyük oranda doldurur ve ultrasonik yöntemler ile artık gebelik teşhisi yapmak çok uygun değildir.

Diğer Yöntemler

Kan testleri ve ultrason dışında geleneksel diyebileceğimiz bazı yöntemler ile de koyunlarda gebelik durumunu belirlemek mümkündür. Üreme mevsiminin veya döneminin sonunda koyunların yanına bir koç bırakmak, hangi koyunların hala kızgınlık gösterdiğini ve dolayısıyla gebe olmadığını gösterebilir. Bunu yapmak oldukça ucuzdur ancak %100 doğru değildir. Hatta yanılma oranı yüksek olabilir.

Diğer bir yöntem ise el ile palpasyon yani fiziksel muayenedir. Koyunun arkasında durun, öne doğru eğilin ve parmaklarınızı memenin hemen önünde birleştirin. Koyunun karnını birkaç kez yavaşça yukarı aşağı hareket ettirin. Eğer sert bir nesnenin ellerinize çarptığını hissederseniz muhtemelen onlar yavrulardır. Bu yöntemi kullanabilmek için koyunun gebeliğin en azından 100. gününde olması gerekiyor. Son olarak gebeliğin son üçte birinde meme büyümesi ve genişlemiş karınlar görmeye başlayabilirsiniz. Bu da gebeliğin belirtilerinden sayılabilir.

Sıkça Sorulan Sorular