Kanatlı Hayvanlarda Ornithobacterium Rhinotracheale

Ornithobacterium rhinotracheale enfeksiyonu yani ornithobacteriosis veya ORT başta tavuk ve hindiler olmak üzere çeşitli kanatlı hayvanları etkileyen bakteriyel bir enfeksiyondur. Bu enfeksiyona gram negatif, spor yapmayan çubuk şekilli bir bakteri olan Ornithobacterium rhinotracheale neden olmaktadır. Bu bakterinin neden olduğu hastalık ilk olarak 1990’lı yılların başında Almanya’da hindilerde tanımlandı. 1994 yılında ise bakteriye ve hastalığa ismi verildi. Tavuklarda ve hindilerde oldukça yaygın olan enfeksiyon akut ve bulaşıcı bir seyir izlemektedir.

Ornithobacterium rhinotracheale 2 farklı serotipe sahiptir. Ornithobacterium rhinotracheale enfeksiyonu öncelikli olarak solunum sistemi ile ilişkilidir. Fakat bazı kanatlı hayvanlarda kulak veya eklem enfeksiyonlarına da neden olabilir. Hastalığın seyri, şiddeti ve süresi hayvanın genel bağışıklık durumu, iklim, stoklama yoğunluğu ve bakım koşulları ile ilişkilidir. Diğer patojenlerle eşzamanlı enfeksiyonlar da belirtilerin şiddetini, hastalığın süresini ve sürülerdeki salgınlardaki ölüm oranını etkiler. Ornithobacterium rhinotracheale ile ilişkili olan solunum lezyonları; E. coli, Pasteurella multocida, R. anatipestifer, Avibacterium paragallinarum ve Chlamydophyla psittaci dahil olmak üzere diğer birçok bakteriye benzer.

Ornithobacterium Rhinotracheale – Bulaşma

Ornithobacterium rhinotracheale duyarlı olan kanatlı hayvanlara yatay ve dikey yollardan bulaşabilir. Kanatlı hayvanlar yem ve su veya aerosoller yoluyla doğrudan ve dolaylı temas yoluyla enfekte olabilir. Yabani kuşlar Ornithobacterium rhinotracheale için taşıyıcı olabildiğinden sürünün çevresinin yabani kuşların dışkısıyla kirlenmesi yaygın bir bulaşma kaynağıdır.

Ornithobacterium Rhinotracheale – Klinik Belirtiler

ORT genellikle belirgin klinik belirtiler olmaksızın tavuklardan izole edilebilir. Klinik belirtilerin başında öksürük, burun akıntısı ve sinüzit gelmektedir. Bazen solunum problemleri ve kafa bölgesinde ödem görülür. Broiler yetiştiriciliğinde klinik belirtiler genellikle üretim döneminin başlarında görülür ve en önemlisi yumurta üretiminde %2 ila %5 oranında azalma, yumurta ağırlığının azalması ve yumurta kabuğu kalitesinin düşük olması gibi sorunlara neden olur. Broilerlerde ORT enfeksiyonları 3 ila 6 haftalıkken ortaya çıkar ve klinik belirtiler burun akıntısı, hapşırma, kafa bölgesinde ödem, depresyon, artan ölüm oranı ve büyüme geriliğidir.

Klinik olarak belirti gösteren hasta kanatlı hayvanlarda otopsi sırasında rinit, sinüzit, soluk borusu iltihabı, hava kesesi iltihabı, pnömoni, perikardit ve artrit gibi çeşitli lezyonlar ortaya çıkabilir. Hava keselerinde köpüklü veya peynirimsi eksüda sıklıkla görülür.

Ornithobacterium Rhinotracheale – Teşhis ve Tedavi

O. rhinotracheale’nin meydana getirdiği klinik belirtiler ve ölüm sonrası lezyonlar diğer birçok bakteriyel ve viral enfeksiyona benzer olduğundan; veteriner hekimin kesin bir tanı koyabilmek için çeşitli örnekler alarak bir teşhis laboratuvarına göndermesi gerekir.

• Bakteriyel İzolasyon ve İdentifikasyon : Trakea veya akciğerler O. rhinotracheale bakterisinin izole edileceği en iyi dokulardır. Bunun yanında infraorbital sinüs ve burun boşluğu da kültür için uygundur. Buralardan alınan örnekler ile bakterinin izolasyon ve identifikasyonu yapılabilir.
• Antijen Saptama : Trakeal sürüntülerin PCR testi, O. rhinotracheale‘nin belirlenmesinde kullanılabilen yöntemlerden birisidir.
• Serolojik Testler : O. rhinotracheale‘ye karşı antikorların varlığı, kanatlı hayvanların ilk enfekte olmasından sonraki 1 ila 4 hafta içinde numune alınması durumunda ELISA ile tespit edilebilir.

ORT’nin antibiyotiklere olan duyarlılığı oldukça değişkenlik göstermektedir. Başlangıçta Almanya’da çoğu suş amoksisilin ve klortetrasikline karşı duyarlıydı fakat enrofloksasine karşı duyarlı değildi. Amoksisilin duyarlılığı hala iyi seviyededir. Fransa ve Belçika’da çoğu suş enrofloksasine karşı duyarlıydı. 1998 yılında ABD’de tüm suşlar penisilinlere ve diğer birçok antibiyotiğe karşı duyarlıydı, ancak %54’ü tetrasiklin, neomisin ve enrofloksasine karşı duyarlıydı.

Kısacası Ornithobacterium rhinotracheale‘nin antibiyotiklere duyarlılığı biraz tutarsızdır. Türün kaynağına ve bölgeye bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu nedenle herhangi bir tedavi uygulanacaksa antibiyogram testi yapmak en etkili antibiyotiğin belirlenmesinde yardımcı olabilir. Bunun yanında destekleyici tedavi ve bakım koşullarının iyileştirilmesi faydalı olacaktır.

Ornithobacterium Rhinotracheale – Önleme

Bu hastalığın önlenmesinde genel biyogüvenlik kurallarına uyum, iyi hijyen ve bakım koşulları ve aşılama önemli faktörlerdir. Genel olarak bakteri kimyasallara karşı çok hassastır. Bu nedenle iyi dezenfeksiyon uygulamaları da hastalığın bulaşma ve yayılmasını engellemektedir. Yavruları korumak için damızlık sürülerinin aşılanmasının tavuklarda fayda sağladığı görülmüştür. Fakat hindilerde kesim yaşının uzun olması sebebiyle çok avantajlı olduğu söylenemez.

• Özellikle büyük ticari işletmelerde tüm biyogüvenlik kuralları eksiksiz olarak uygulanmalıdır.
• Yabani kuşlar hastalığın bulaşmasında önemli bir etkendir. Bu nedenle yabani kuşları cezbedebilecek alanlara işletmelerde yer verilmemelidir.
• Bakım koşullarının iyi olması, ideal havalandırma ve kuru altlık önemlidir.
• Aşı firmalarının önerdiği şekilde doğru ve etkili bir aşılama programı ile hastalık önlenebilir.