Koyunlarda Karın Şişliği ve Karında Gaz

Koyunlarda karın şişliği başta karın boşluğunda anormal seviyede yiyecek, gaz veya sıvı birikmesi, hamilelik ve karın fıtığı olmak üzere çeşitli faktörlere bağlı olarak sıklıkla karşımıza çıkan bir durumdur. Özellikle karın boşluğunda anormal seviyede yiyecek, gaz veya sıvı birikmesi koyunlarda karın şişliğinin asıl sebebidir ve bu durumun altında beslenme, ani yem değişiklikleri, yemek borusunda tıkanıklık, rumen asidozu, parazitler ve toksinler gibi birçok sebep olabilir.

Koyunlarda Karın Şişliği Nedenleri

Koyunlarda karın şişliğinin nedenlerini değerlendirirken aslında iki farklı gruba ayırmak doğru olacaktır. Birincisinde genel nedenleri vereceğiz, diğerinde ise genel nedenlerin en önemlisi olan ve genellikle karşımıza çıkan karın boşluğunda anormal yiyecek, gaz veya sıvı birikmesinin altında yatan ana nedenleri vereceğiz. Koyunlarda karın bölgesinde şişliğe ve koyunun karnının normalden büyük görünmesine neden olabilecek başlıca faktörler aşağıdadır.

• Sindirim sistemindeki aşırı gaz meydana gelmesi
• İleri gebelik dönemi ve doğumdan hemen sonraki süreçte ödem
• Çeşitli faktörlere bağlı olarak karşımıza çıkan hazımsızlık
• Özellikle meyve, sebze veya iri taneli yiyecekler nedeniyle yemek borusunun tıkanması
• İdrar yolunda tıkanıklık veya idrar yollarındaki yırtıklar sonucu idrarın karın boşluğuna akması
• Gastrointestinal obstrüksiyon yani bağırsakların tıkanması
• Abomasum adı verilen mide bölümünün yer değiştirmesi

Beslenme Kaynaklı Karın Şişliği : Koyunlar taze otları ve başta yonca olmak üzere baklagilleri hızlı bir şekilde ve aşırı tükettiklerinde sindirim sistemlerinde aşırı gaz birimini gözlenir. Bu koyunlarda karın şişliğinin en önemli nedenleri arasındadır. Bunun yanında ani yem ve rasyon değişiklikleri, bozuk ve küflü yemler sindirim sistemi bozukluklarına, sindirim sisteminde gaz birikmesine ve dolayısıyla karın şişliğine neden olabilir.

Rumen Kaynaklı Karın Şişliği : Koyunlarda rumen midenin bir bölümüdür ve sindirim sisteminde çok önemli görevler yapar. Rumende mikroorganizmalar, yemleri parçalar ve bu süreçte gaz (karbondioksit ve metan) üretirler. Gazın aşırı birikmesi ve geviş getirme veya geğirme yoluyla atılamaması durumunda karında şişlik gözlemlenir. Aynı zamanda yüksek oranda karbonhidrat içeren yemlerin fazla tüketimi, rumen asidozuna ve dolayısıyla gaz birikimine neden olabilir.

Fiziksel Nedenlere Bağlı Karın Şişliği : Özellikle meyve, sebze veya büyük parçalara sahip besinler yemek borusunda tıkanıklığa neden olabilir. Eğer yemek borusunda bir tıkanıklık varsa gaz çıkışı engellenir ve bu durum karın şişkinliğine yol açar. Aynı şekilde bağırsak tıkanıklığı durumunda da karın şişliği görülür.

Diğer Nedenler : Koyunlar zehirli bitkiler veya toksin içeren maddeleri tükettiğinde, sindirim sistemi rahatsızlıkları ve karın şişliği ortaya çıkabilir. Bağırsaklara yerleşen bazı parazitler, sindirim sistemi fonksiyonlarını bozarak karın şişliğine neden olabilir. Özellikle sindirim sistemini etkileyen enfeksiyonlar gaz birikimine dolayısıyla karında şişliğe yol açabilir. Son olarak bahsedeceğimiz konu strestir. Stres durumunda sindirim sistemini olumsuz etkilenebilir ve gaz oluşumunu artırabilir. Ayrıca, kötü hava koşulları, uygun ve hijyenik olmayan barınma ortamları da dolaylı olarak karın şişkinliğine yol açabilir.

Koyunlarda Karın Şişliği Belirtileri

Koyunlarda karın şişliği denildiğinde aslında bu durum bir belirtidir ve çok fazla detaya girmeye gerek yoktur. Bilinmesi gereken en önemli konu karın şişliğinin altında yatan ana nedene göre farklı belirtilerinde ortaya çıkabileceğidir. Bu ilave belirtiler sayesinde karın şişliğinin altında yatan ana neden daha kolay belirlenebilir.

Koyunlarda karın şişliği durumunda, karın bölgesi normale göre daha genişlemiş haldedir ve büyümüş bir şekilde görülür. Şişlik özellikle sol açlık çukuru dediğimiz bölgede yani karın boşluğunun sol tarafının üst kısmında daha belirgindir. Hayvanın ön veya arka kısmından bakıldığında şişkinlik, nedene bağlı olarak tek taraflı, iki taraflı simetrik, asimetrik veya dorsal ya da ventral yarıda daha belirgin olabilir.

Koyunlarda genellikle rahatsızlık belirtileri görülür, sık sık yatıp kalkarlar. geviş getirme sorunları ve geğirememe durumu gözlenir. Karın bölgesinin şişmesi ile beraber göğüs bölgesine baskı artar. Bu da solunumda zorlanmaya, hızlı ve sık nefes almaya neden olur. Bunun yanında halsizlik, iştahsızlık gibi genel belirtiler gözlenir. Yukarıda da dediğimiz gibi altta yatan ana nedene göre karın şişliği ile beraber oldukça farklı ilave belirtiler görülebilir.

Koyunlarda Karın Şişliği Tanı ve Tedavisi

Koyunlarda karın şişliğinin altında yatan ana nedeni belirlemek için detaylı bir muayene yapılmalıdır. Öncelikli olarak dişi bir koyunsa gebe olmadığından emin olmak gerekir. Çünkü gebelik durumunda özellikle de çoklu gebelik durumunda karın bölgesinde şişlik görülebilir. Palpasyon, perküsyo ve oskültasyonu içeren bir fiziksel muayene yapılmalıdır. Bu muayene sonucunda karında şişliğe neden olan faktörün nedeni belirlenebilir. Yani gaz mı, sıvı mı olduğu belirlenebilir. Aynı zamanda bazı durumlarda örnek alınabilir. Eğer yemden kaynaklı (bozuk yem, küflü yem vb.) bir durumdan şüphe edilirse yemden de numune alarak laboratuvara göndermekte fayda olacaktır.

Koyunlarda karın şişliğinin tedavisi altında yatan ana sebebe göre değişiklik gösterecektir. Eğer gazdan kaynaklı bir şişlik durumu varsa hastayı rahatlatmak amacıyla öncelikli olarak gaz çıkarılabilir. Bunun için mide sondaları ya da trokar veya kanül kullanılabilir. Mineral yağ ve simetikon gibi bazı maddeler, rumendeki köpürmeyi azaltarak gazın serbest kalmasına yardımcı olabilir. Özellikle fiziksel tıkanıklık gibi durumlarda nadirde olsa cerrahi müdahale gerekebilir.

Sıkça Sorulan Sorular